ҮСТҮРТ МУФЛОНЫ

Маңғыстау облысының бірегей фаунасы

EcoBilim.KZ жобасы: Маңғыстау облысында сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері туралы мақалалар топтамасы.

Маңғыстау облысы– нағыз табиғи байлықтарды, сан алуан ландшафттарды және сирек фаунаны қамтитын бірегей өңір. Мұнда жануарлар мен құстардың көптеген түрлері мекендейді, оның ішінде жойылып кету қаупі төнген және оларды қорғау мақсатында Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Осы облыста мекендейтін ерекше жануарлардың бірі – «Үстірт муфлоны». Жабайы қойдың бұл түрі маңызды тарихи және экологиялық құндылыққа ие және төтенше жағдайларда аман қалудың шынайы символы болып табылады.
«Үстірт муфлоны» салыстырмалы түрде «шағын жабайы қой» секілді болып келеді. Еркектердің биіктігі 1 метрге дейін, ал салмағы 75 келіге дейін жетеді, аналық түрлері сәл кішірек болады. Ерекше белгісі — ұзындығы 1 метрге дейін жететін аталықтары үлкен, спираль тәрізді мүйіздері. Мүйіздер қорғану үшін және жануарлар табындағы өзектілігін жоғары көрсету үшін қолданылады. Муфлонның жүні — қалың және қысқа, түсі ашық қоңырдан сұр-ақ түске дейін өзгереді, бұл оның айналасындағы ландшафтқа араласуына және жыртқыштарға көрінбеуіне көмектеседі. «Үстірт муфлоны» таулы аймақтарда және жартасты жерлерде оңай қозғалатын үстірт беткейлерінде тұруды жөн көреді. «Үстірт муфлоны» қоректенуінің негізін — өсімдік тағамы құрайды. Оның мәзірінде құрғақшылық пен төтенше температураға төтеп бере алатын әртүрлі шөптер, бұталар, өсімдіктердің бұтақтары мен жапырақтары құрайды. Азық-түліктен ылғалды алу мүмкіндігі, бұл жануарға суға қол жетімділігі шектеулі аймақтарда өмір сүруге мүмкіндік береді.

Жануар Маңғыстау облысының экожүйесінің маңызды буыны болып келеді. Ол аймақтың биоәртүрлілігіне әсер ететін шөптер мен бұталардың жекелеген түрлерінің өсуін бақылау арқылы өсімдік жамылғысының тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі.
Дегенмен, «Үстірт муфлоны» санына қауіп төніп тұр. Сандардың азаюына әкелетін негізгі факторлары – браконьерлік, шаруашылық әрекеттердің және климаттың өзгеруі салдарынан табиғи мекендеу ортасының бұзылуы. Осыған байланысты муфлон сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түр ретінде Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген.

Маңғыстау облысының жануарлар дүниесі ерекше назар аударуды және мұқият қорғауды қажет ететін ерекше табиғи байлық. Өзінің ерекше климаттық және географиялық жағдайларына байланысты бұл аймақ болашақ ұрпақ үшін сақталуы тиіс ерекше биоәртүрлілікке ие. Олай болса, Маңғыстау өңірінің табиғатына қамқорлық жасау, бірегей фаунасын зерттеу және сақтау – парыз ғана емес, сонымен бірге экологиялық тепе-теңдікті сақтау мен өңірдің тұрақты дамуын қамтамасыз етудің қажетті шарты.